پاتو فیزیولوژی نارسایی قلبی در جوجه های گوشتی

مهندس یاسر پیدایش

 

مقدمه

افزایش جمعیت جهان نیاز بشر به مواد پروتئینی را روز به روز افزایش داده است و همین مسئله سبب روی آوردن بشر به پرورش صنعتی بسیاری از حیوانات شده است.همان طور که میدانیم بدن ما  به غذاهای مختلفی نیاز دارد و یکی از مواد مهمی که باید در غذای ما وجود داشته باشد پروتئین است. این ماده برای رشد و سلامت بدن بسیار ضروری است. پروتئین هم در منابع گیاهی و هم در منابع حیوانی که انسان مصرف می کند وجود دارد. گوشت طیور به عنوان یک منبع پروتئین حیوانی اهمیت زیادی داشته و بسیار مورد توجه انسان است. به همین دلیل در کشورهای مختلف سرمایه گذاری زیادی  بر روی صنعت پرورش طیور انجام گرفته است. از طرف دیگر با توجه به اهمیت مصرف گوشت مرغ  در سلامت فکری وجسمی افراد جامعه تقریبا تمام کشورهای جهان برنامه هایی یرای افزایش مصرف سرانه محصولات طیور دارند. همچنین با عنایت به نرخ رشد جمعیت در کشورمان به نظر می رسد که باید در دراز مدت تدابیر مناسبی توسط برنامه ریزان برای کاهش هزینه های تولید جهت افزایش تولید مرغ سالم صورت پذیرد. از مهمترین عواملی که در پرورش طیور بیشترین سهم را به خود اختصاص می دهد تغذیه است. هفتاد درصد هزینه های مریوط به پرورش مربوط به خوراک است.مهمترین هدف علم تغذیه طیور کسب تولید بالا با کمترین هزینه است.تامین مواد مغذی و ویتامین ها برای طیور یکی از ضروری ترین قسمت ها درجیره نویسی است.بنابراین ضرورت ایجاب می کند که یک سری از عناصر و ویتامین هایی که نقش مهمی را در بدن ایفا می کنند مورد توجه و مطالعه بیشتر قرار گرفته و گام کوچکی در جهت کاهش بیماری ها در طیور به وجود آید.

مطالعات نشان داده است که جوجه های سریع الرشد در مقایسه با دیگر جوجه ها (کند رشد) مستعد یک سری بیماری ها و ناهنجاری ها هستند.یکی از بیماری های مهم که صنعت  طیور را درگیر خود کرده است سندرم آسیت است.سالانه در اثر تلفات ناشی از آسیت به صنعت مرغ گوشتی دنیا خسارات زیادی وارد می شود. طبق برآوردهای موجود در شرایط مدیریتی عالی 1% گله ها درگیر هستند و تلفات ناشی از آسیت به 17% نیز می رسد.

سندروم آسیت

آسیت بیشتر در جوجه های با سرعت رشد بالا خود را نشان می دهد.آسیت یک سندروم قلبی عروقی است. قلب عضو اصلی پمپاژ خون می باشد که باعث گردش خون در تمام اعضای بدن می گردد. گردش خون سبب رساندن اکسیزن و مواد غذایی و انتقال دی اکسید کربن و سایر مواد مضر از اعضای بدن می شود.اکسیژن رسانی ناکافی برای متابولیسم، منجر به تحریک برون ده قلب می شودکه منجر به افزایش فشار درشریان های ریوی می شود. در نتیجه فشار زیادی روی دیواره عضله بطن راست وارد می شود و باعث گشاد شدن دریچه های قلب می شود و دریچه ها قادر به بسته شدن نخواهند بود.در نتیجه خون تلمبه شده را عقب می زنند. مقداری از این خون از سرخرگ به درون سیاهرگها می رود و فشار آنها بالا می رود. افزایش خون در کبد باعث آسیب شدید و تورم سلول های کبدی می شود.این افزایش خون سبب ایجاد فشار معکوس بالایی ،به پلاسمای خون می شود و باعث عبور پلاسما از درون رگ های خون و بافت های سست جداره رگ ها گردیده  و پلاسما در داخل محوطه شکمی تجمع می یابد و درنهایت منجر به بالا رفتن غلظت خون و ایجاد آسیت می شود. از علائم آسیت می توان به تجمع مایع در پریکارد قلب، افزایش هماتوکریت (pcv)، افزایش غلظت هموگلوبین و غلظت لاکتات دهید. روژناز در قلب ،افزایش ضخامت سرخرگ شش و بزرگ شدن قلب اشاره کرد.در مقایسه با دیگر جوجه ها، جوجه های گوشتی به نارسایی قلبی بیشتر حساس هستند. سندروم آسیت و سندروم مرگ ناگهانی ،معمولترین نارسایی قلبی در گله های گوشتی در شرایط مدرن هستند.داده های الکتروکاردیوگرافیک و نتیج حاصل از کالبد شکافی مشخص می کند که جوجه های گوشتی سریع الرشد شواهد بالینی بیشتری از بیمار یهای قلبی را نشان می دهند و این مسئله ممکن است برای نارسایی قلبی حاد و مزمن یک تهدید باشد.

نشانه های وقوع سندروم آسیت

پرندگان مبتلا سیانوزه به نظر می رسند و گاهی پوست سر و صورت تیره و تاج آنها چروکیده است .از نشانه های مهم بالینی آسیت ،بزرگی ناحیه شکم،کز کردن پرنده و کبودی سر است .در کالبد گشلیی علائمی چون وجود مایع فراوان در ناحیه بطنی با وجود مایع ژله ای شکل در اطراف کبد گاهی همراه با خونریزی داخل بطنی و بزرگ شدن ناحیه راست قلب قابل مشاهده می باشد.ادم ریه ناشی از افزایش فشار خون ریوی نیز موجب افزایش تعداد تنفس و سیا نوزه شدن پرنده می شود.در این حالت امکان دارد قبل از بروز آسیت پرنده به علت هیپوکسی خفه شود.

همچنین در کالبد گشایی درجات مختلفی از پرخونی نیز در عضلات اسکلتی مشاهده می شود که حجم ان بیش از 500 میلی لیتر هم می رسد.مایع جمع شده رنگ شفاف و زرد کهربایی دارد.اندازه قلب و کبد بسیار بزرگ می شود و حالت شل و وارفته را دارد.

تغییرات هما توکریت درهنگام بروز آسیت

در طی پیشرفت سندروم آسیت تغییراتی در هما توکریت ،هموگلوبین و گلبول های قرمز خون به وجود می آید.همان طور که می دانیم افزایش فشارخون ریوی بر اثر عواملی از جمله :افزایش سرعت رشد ،افزایش مقدار انرژی جیره و افزایش فعالیت تیروئید است که مقدار مورد نیاز اکسیژن در پرندگان را از راه افزایش سوخت وسازهای سلولی و فعالیت های متابولیکی آنها افزایش می دهند.بنابراین علت اصلی بروز این سندرم ،هیپوکسی است که بر اثر عدم تعادل بین مقدار اکسیژن مورد نیاز و اکسیژن موجود برای اشباع گلبول های قرمز خون به وجود می آید.ادامه روند هیپوکسی در جوجه موجب تحریک کلیه برای ترشح اریتروپویتین که مسئولیت تمایز سلول های قرمز را بر عهده دارد می شود.تاثیر اریتروپویتین بر مغز استخوان موجب افزایش فعالیت خون سازی و تولید گلبول های قرمز جوان می شود.در واقع این یک مکانیسم جبرانی است که به منظور افزایش ظرفیت حمل اکسیژن در خون به وقوع می پیوندد.گلبول های قرمز جوان نسبت به سلول های بالغ تر ،بزرگتر و انعطلف پذیری کمتری دارند و هنگام عبور از مویرگ های ریوی که دارای قابلیت اتساع بسیار محدودی هستند و در افزایش فشار خون ریوی موثر هستند و موجب افزایش وقوع آسیت می شوند.بررسی ها نشان می دهد که رابطه مستقیم بین افزایش هماتوکریت خون جوجه وسندرم آسیت وجود دارد.

آسیت و هایپرتروفی بطن راست قلب

اکسیژن رسانی ناکافی برای متابولیسم منجر به تحریک برون ده قلب می شود که این مسئله منجر به افزایش فشار در شریان های ریوی PHS) می شود. درنتیجه فشار زیادی روی دیواره عضله بطن راست قلب وارد می شود و منجر به آسیب دیواره بطن راست ،اتساع بطن و آسیت می شود.

در مطالعات بیان شده است که نسبت RV/TV  یک نشانه آناتومیکی PHS  است و به عنوان یک ضریب حساسیت برای تعیین فشار بالای ریوی مورد استفاده است.همچنین گزارش شده است که وجود زخم در آبشامه جوجه های درحال رشد سریع دیده می شود که به وسیله زیاد شدن و تجمع در پریکارد قلب به وجود می آید.

 

 

آسیت و هورمون های تیروئید (,T4 T3 )

در مطالعات دیگر بیان شد که افزایش غلظت هورمون T3 در خون وکاهش غلظت هورمون T4 در پلاسما نشانه هایی  برای ایجاد آسیت هستند. همچنین کاهش غلظت های T3 و   T4 در پلاسما خون نشانه هایی برای پیش بینی ایجاد آسیت هستند.

درمان و کنترل

حفظ دمای مناسب در سالن ،مدیریت مناسب تهویه و بهداشت سالن،کاهش میزان سدیم جیره و محدود کردن میزان آب،خوراک و زمان نوردهی موجب کاهش میزان مرگ و میر ناشی از آسیت می شود.

اگر امکان جابه جایی به ارتفاع پایین تر وجود ندارد،باید از خوراک با انرژی کمتر استفاده کرد.تغییر دان از پلت به مش (کنسانتره) و کاهش زمان نوردهی نیز اثرات مثبتی خواهند داشت.همچنین استفاده از ویتامین C  و Se + E  میتواند درکنترل این سندروم نقش مهمی داشته باشند.