A Dozen Egg Abnormalities  HOW THEY AFFECT EGG QUALITY ناهنجاری‌های دوجین تخم‌‌مرغ ناهنجاری‌های دوجین تخم‌‌مرغ چگونه کیفیت تخم‌مرغ را تحت تأثیر قرار می‌دهند؟ C. S. Dunkley ,Extension poultry scientist university of Georgia Poultry Science Department تخم‌مرغ‌های بدون پوسته همان‌طور که از نامش پیداست پوسته سفت و آهکی ندارد و محتویات داخلی تخم‌مرغ (زرده، آلبومین و …) با یک غشای بیرونی محافظت می‌شوند. غده پوسته‌ساز بخشی از دستگاه تولیدمثل مرغ است که پوسته آهکی در قسمت بیرونی غشای پوسته تشکیل می‌شود. اگر غده پوسته‌ساز نابالغ باشد شانس تولید تخم‌مرغ‌های بدون پوسته بیشتر است. بیماری‌هایی مانند آنفلوآنزا، نیوکاسل، برونشیت عفونی و سندروم افت تولید تخم‌مرغ می‌توانند باعث تولید تخم‌مرغ‌های بدون پوسته در گله شوند، علاوه بر این کمبود کلسیم، فسفر، منگنز و یا ویتامین D3 نیز می‌توانند چنین رویدادی را سبب شوند. تخم‌مرغ‌های بدون پوسته قابلیت فرآوری و بسته‌بندی را ندارند چرا که فاقد استحکام و پوسته خوب و کامل می‌باشد.

 

تخم‌مرغ‌های با پوسته نرم تخم‌مرغ‌های پوسته نرم با تخم‌مرغ‌های بدون پوسته فرق دارند. در تخم‌مرغ‌های پوسته نرم یک لایه نازک کلسیم روی غشای بیرونی پوسته رسوب کرده است و تخم‌مرغ حالتی شبیه به کاغذ دارد. اگر این تخم‌ها را دست بزنید به راحتی فشرده می‌شوند. چنین تخم‌مرغ‌هایی بیشتر در مرغ‌های مسن‌تر دیده می‌شوند. سایر علت‌های تولید تخم‌مرغ‌های پوسته نرم شامل فسفر بیش از حد جیره، دان کپک‌زده، آب شور یا دان آلوده به مایکوتوکسین‌هاست. چنین تخم‌مرغ‌هایی به خاطر داشتن پوسته نرم قابلیت فرآوری ندارند.

 

رسوب کلسیم روی پوسته‌ تخم‌مرغ

گاهی اوقات رسوب نامنظم ذرات کلسیم روی سطح پوسته تخم‌مرغ دیده‌ می‌شود. این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که غده پوسته‌ساز معیوب باشد و یا این‌که در فرایند کلیسفه شدن و تشکیل پوسته اختلال ایجاد و رسوبات بی‌رنگ کلسیم روی پوسته تخم‌مرغ مشاهده شود. کلسیم و یا ویتامین D بیش از حد جیره نیز سبب رسوب کلسیم روی پوسته خواهند شد. اندازه ذرات رسوبی کلسیم روی پوسته تعیین کننده ی کیفیت ظاهری پوسته تخم‌مرغ هستند. بر اساس استانداردهای وزارت کشاورزی آمریکا (USDA) برای درجه‌بندی تخم‌مرغ‌ها، تخم‌مرغی که اندازه ذرات رسوبی کلسیم در آن کوچکتر از 8/1 اینچ باشد در گرید A طبقه‌بندی می‌شود. ذرات کلسیم بزرگتر از 8/1 اینچ  روی پوسته تخم‌مرغ را در گرید B قرار می‌دهد. 

 

تخم‌مرغ‌های سفید یا قهوه‌ای خالدار

اگرچه برخی نژادها تخم‌مرغ‌های خالدار تولید می‌کنند، اما چنین تخم‌هایی  در اینجا طبیعی تلقی نمی‌شوند.  لکه‌های قهوه‌ای کوچکتر از رسوبات کلسیم روی پوسته هستند، این لکه‌های قهوه‌ای قبل از تشکیل کوتیکول و خروج تخم‌مرغ روی پوسته رسوب می‌کنند. این فرایند در غده پوسته‌ساز (رحم) رخ می‌دهد. خال‌های روی پوسته در هنگام نقص غده پوسته‌ساز و یا اختلال در فرایند تشکیل پوسته نیز ایجاد می‌گردند. این تخم‌مرغ‌ها مشکلی ندارند و کیفیت آن تحت تأثیر خال‌های روی پوسته قرار نمی‌گیرد.

 

تخم‌مرغ‌های جوش‌دار

تخم‌مرغ‌های جوش‌دار دارای توده‌های کوچک کلسیمی روی پوسته هستند که در هنگام لمس کردن پوسته زبری و زمختی آن حس می‌شود. شدت جوش‌ها به میزان مواد خارجی موجود در هنگام تشکیل پوسته بستگی دارد. در صورتی‌که اندازه این جوش‌ها کمتر از 8/1 اینچ باشد همانند توده‌های کلسیم، جزو گرید A دسته‌بندی می‌شوند. جوش‌های بزرگتر از 8/1 اینچ تخم‌مرغ را در گرید B قرار می‌دهد.

 

تخم‌مرغ‌های یک طرف صاف

تخم‌مرغ یک طرف صاف زمانی تشکیل می‌شود که قبل از این‌که تخم‌ از غده پوسته‌ساز خارج شود، تخم‌ دومی وارد رحم شود. چون تخم دومی هنوز بصورت کامل کلسیفه نشده است در تماس با تخم اولی قرار گرفته و یک سمت آن تخت می‌شود. این حالت زمانی رخ می‌دهد که نور سالن تغییر کند و یا به گله تنش وارد شود. بیماری‌ها نیز می‌توانند سبب این ناهنجاری شوند. این ناهنجاری به خاطر نازک بودن و صاف بودن یک سمت تخم، اثر منفی روی کیفیت کلی تخم‌مرغ دارد.

 

 

 

 

تخم‌مرغ‌های شکاف‌دار

این تخم‌مرغ‌ها شکاف‌های بزرگ، ستاره‌ای یا مویی دارند که گاهی اوقات سبب سوراخ شدن تخم‌ و نشت محتویات داخلی به بیرون می‌شود. این مورد بیشتر در مرغ‌های مسن دیده می‌شود. به علاوه در گله‌های جوان‌تر، در صورت شور بودن آب و یا کمبود کلسیم یا ویتامین D نیز رخ می‌دهد. مایکوتوکسین‌های جیره (بویژه زیرالنون) یا تنش حرارتی نیز می‌توانند سبب ایجاد تخم‌مرغ‌های شکاف‌دار شوند. شکاف‌ها یا لکه‌های مویی باعث کاهش کیفیت تخم‌مرغ می‌شوند. تخم‌های شکسته یا شکاف‌دار نباید به مصرف‌کنندگان فروخته شود.

 

تخم‌مرغ‌های چروکیده

این تخم‌مرغ‌ها در ظاهر دارای  برجستگی یا سطوح چروکیده هستند. تراکم زیاد مرغ‌ها نیز سبب ایجاد تنش و تولید چنین تخم‌هایی می‌شود. به علاوه در گله‌هایی که غده پوسته‌ساز نقص دارد و یا درگیر برونشیت هستند نیز مشاهده می‌شود. این چین و چروک‌ها پوسته را نیز ضعیف می‌کنند. بر اساس استانداردهای USDA که برای کیفیت خارجی پوسته تعریف شده است: تخم‌مرغ چروکیده در گرید B دسته‌بندی شده است.

تخم‌مرغ‌های راه‌راه

این تخم‌مرغ‌ها سطوحی بسیار زبر و موج‌دار دارند. این مورد در زمان پمپاژ مواد مغذی به داخل تخم‌مرغ و قبل از این‌که غشاء دور تخم شکل گیرد رخ می‌دهد. هنگامی که پمپاژ مواد مغذی به درستی کنترل نشود و یا قبل از تکمیل این فرآیند پایان یابد منجر به تولید تخم‌مرغ‌های موج‌دار می‌شود. این ناهنجاری بیشتر در مرغ‌های مسن‌تر دیده می‌شود اما در گله‌های جوان‌تر نیز دیده شده است. تنش گرمایی، آب شور، تغذیه ضعیف و آلودگی جیره با مایکوتوکسین‎‌ها نیز سبب ایجاد تخم‌های راه راه می‌شود. بسته به شدت زبری پوسته این تخم‌مرغ‌ها، در گرید B دسته‌بندی می‌شود.

 

تخم‌مرغ لکه‌دار

در این تخم‌مرغ‌ها لکه‌ها با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند. در هنگام کندلنیگ لکه‌هایی که روشن‌تر از سایر نواحی پوسته هستند بوضوح دیده می‌شوند. این وضعیت زمانی اتفاق می‌افتد که تخم‌مرغ سریع خشک نشود. همچنین در سالن‌های با تراکم بالا و مرطوب دیده می‌شود. کمبود منگنز، بیماری و مایکوتوکسین‌ها نیز باعث ایجاد تخم‌های لکه‌دار می‌شوند. این شرایط درجه کیفیت خارجی پوسته را تغییر نمی‌دهد.

تخم‌مرغ‌های کثیف

تولیدکنندگان تخم‌مرغ می‌دانند در صورتیکه تخم‌مرغ‌ها را زودتر از لانه جمع‌آوری کنند کثیف نمی‌شوند. اگرچه زمانی‌که فضولات گله مرطوب و خمیری باشد ، تخم‌مرغ‌ها را لکه‌دار می‌کنند. حجم زیادی از مواد غیرقابل هضم جیره‌ پرنده، روده ضعیف یا آب شور، همچنین مواد غذایی مانند کاساوا، گندم، جو یا چاودار باعث تولید فضولات مرطوب می‌شوند. بر اساس استانداردهای USDA برای کیفیت خارجی تخم‌مرغ، هر تخم‌مرغی که حاوی لکه‌های کوچک تا متوسط باشد در گرید B یا کثیف بسته به اندازه و تعداد لکه‌ها دسته‌بندی می‌شود. تخم‌مرغ‌هایی که در تصویر می‌بینید به عنوان کثیف دسته‌بندی شده و نباید به فروش و مصرف انسانی برسند.

 

تخم‌مرغ‌های با لکه خونی

این تخم‌مرغ‌ها بیشتر در گله‌های جوان که در اوایل تولید هستند، بویژه در مرغ‌های سنگین‌تر مشاهده می‌شود. بهداشت ضعیف و افزایش ناگهانی طول روز نیز در تولید تخم‌مرغ‌های با لکه خونی موثر هستند. این تخم‌مرغ‌ها را نمی‌توان فروخت اما می‌توان تمیزشان کرد و لکه‌ها را از بین برد.

 

References

 Alltech Digital Marketing. (2018, November 15). Twenty common egg shell quality problems and causes

https://store.alltech.com/blogs/poultry/20-common-egg-shell-quality-problems-and-causes

U.S. Department of Agriculture. (2000). United States standards, grades, and weight classes for shell eggs (Publication No. AMS 56). https://www.ams.usda.gov/sites/default/files/media/Shell_Egg_ Standard%5B1%5D.pdf

مترجم:

خانم دکتر منصوره عبدالملکی

بخش فنی شرکت گلبار شیمی